علل - بیماری سلیاک
بیماری سلیاک ناشی از واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به پروتئین گلوتن است که در غذاهایی مانند نان، پاستا، غلات و بیسکویتها یافت میشود.
این یک وضعیت خودایمنی است که در آن سیستم ایمن ی سلولها و مواد سالم را با سلولهای مضر اشتباه میگیرد و آنتیبادیهایی علیه آنها تولید میکند (آنتی بادیها معمولاً با باکتریها و ویروسها مبارزه میکنند).
در مورد بیماری سلیاک، سیستم ایمنی بدن شما یکی از مواد سازنده گلوتن به نام گلیادین را به عنوان تهدیدی برای بدن اشتباه میگیرد. آنتی بادیهایی که تولید میشوند باعث میشوند سطح روده شما ملتهب (قرمز و متورم) شود.
سطح روده معمولاً با میلیونها توده کوچک لولهای-شکل به نام پرز پوشیده شده است. پرزها سطح روده شما را افزایش میدهند و به هضم موثرتر غذا کمک میکنند.
با این حال، در بیماری سلیاک، آسیب و التهاب به پوشش روده، پرزها را صاف میکند و توانایی آنها را برای کمک به هضم کاهش میدهد.
در نتیجه، روده شما قادر به هضم مواد مغذی غذای شما نیست، که باعث ایجاد علائم بیماری سلیاک میشود.
جو دوسر
برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است متوجه شوند که خوردن جو دوسر میتواند باعث ایجاد علائم شود. این به این دلیل است که برخی از جوها ممکن است در طول تولید به غلات دیگر آلوده شوند.
جو همچنین حاوی پروتئینی به نام آونین است که شبیه گلوتن است. اکثر افراد مبتلا به بیماری سلیاک میتوانند بطور ایمن آونین بخورند. با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد تعداد بسیار کمی از افراد ممکن است همچنان به محصولاتی که فاقد گلوتن هستند و حاوی جو آلوده هستند حساس باشند.
خطر افزایش یافته
مشخص نیست که چرا فردی به بیماری سلیاک دچار میشود. همچنین مشخص نیست که چرا برخی از افراد علائم خفیف دارند در حالی که برخی دیگر علائم شدید دارند.
با این حال، عوامل متعددی برای افزایش خطر ابتلا به بیماری سلیاک شناخته شده است.
سابقه خانوادگی
بیماری سلیاک اغلب در خانوادهها دیده میشود. اگر یکی از بستگان نزدیکتان مانند والدین، برادر یا خواهر مبتلا به این عارضه باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش مییابد.
این خطر برای کسانی که سابقه خانوادگی دارند تقریباً ۱۰ درصد است. اگر یک دوقلوی همسان مبتلا به بیماری سلیاک دارید، به احتمال ۷۵ درصد شما نیز به این بیماری مبتلا خواهید شد.
تحقیقات نشان میدهد که بیماری سلیاک به شدت با تغییرات غیرطبیعی در دستورالعملهای کنترل کننده فعالیت سلولی (جهشهای ژنتیکی) مرتبط است. این جهشها بر ژنهای HLA-DQ تأثیر میگذارند. ژنهای HLA-DQ گروهی از ژنهای مسئول توسعه سیستم ایمنی هستند و ممکن است از طریق و راثت خانوادگی منتقل شوند.
با این حال، جهش در ژنهای HLA-DQ بسیار رایج است. این نشان میدهد که چیز دیگری، مانند عوامل محیطی، باید باعث ایجاد بیماری سلیاک در افراد خاص شود.
عوامل محیطی
اگر در اوایل کودکی دچار عفونت دستگاه گوارش (مانند عفونت روتاویروس) شده باشید، احتمال ابتلا به بیماری سلیاک بیشتر است.
بیشتر متخصصان توصیه میکنند قبل از دادن غذای حاوی گلوتن به فرزندتان حداقل تا ۶ ماهگی او صبر کنید.
همچنین اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه نکند٬ ممکن است وقتی که گلوتن وارد رژیم غذایی او میشود٬ احتمال ابتلای او به بیماری سلیاک بیشتر باشد.
درباره اولین غذاهای جامد نوزادتان بیشتر بدانید.
سایر شرایط سلامتی و بیماریها
سایر شرایط سلامتی میتواند خطر ابتلا به بیماری سلیاک را افزایش دهد، از جمله:
شرایط تیروئید
مشخص نیست که آیا این عارضهها مستقیماً خطر ابتلا به بیماری سلیاک را افزایش میدهند یا اینکه آنها و بیماری سلیاک هر دو علت اصلی دیگری دارند.