چه زمانی به آن نیاز است - اندارترکتومی کاروتید

• بررسی اجمالی

• چه زمانی به آن نیاز است

• آماده شدن

• چگونه انجام می‌شود

• بهبودی

• خطرات

• جایگزین‌ها

اگر یک یا هر دو شریان کاروتید شما به دلیل تجمع رسوبات چربی (پلاک) تنگ شوند، ممکن است اندارترکتومی کاروتید مورد نیاز باشد.

این وضعیت به عنوان بیماری شریان کاروتید یا تنگی شریان کاروتید شناخته می‌شود و به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) را افزایش می‌دهد.

چرا بیماری شریان کاروتید ایجاد می‌شود

شریان‌های عادی سالم٬ از داخل کشسان و صاف هستند و به خون اجازه می‌دهند به راحتی در آنها جریان یابد.

با افزایش سن، پلاک‌هایی در داخل رگ‌ها ایجاد می‌شود و آنها را باریک‌تر و سفت‌تر می‌کند. این فرآیند آترواسکلروز نامیده می‌شود.

علاوه بر افزایش سن، چندین عامل دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند در ایجاد پلاک نقش داشته باشد.

از جمله:

• یک رژیم غذایی پرچرب

• فشار خون بالا 

• دیابت

• سیگار کشیدن

بیماری شریان کاروتید و سکته مغزی

اگر جریان خون از طریق شریان‌های کاروتید مسدود یا محدود شود، سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) می‌تواند در صورت اتفاق می‌افتد:

• سکته مغزی ایسکمیک - اگر شریان کاروتید به طور کامل مسدود شده شود و خون رسانی به مغز شما را محدود کند. 

• سکته آمبولی - اگر لخته خونی روی سطح زبر عروق کاروتید تشکیل شود و جدا شود، ممکن است یکی یا چند رگ در مغز را مسدود کند.

تشخیص بیماری شریان کاروتید

بیماری شریان کاروتید معمولاً در صورتی تشخیص داده می‌شود که فرد دارای علائم سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) باشد، مانند افتادگی یک طرف صورت، بی‌حسی یا ضعف در بازوها یا پاها، مشکلات گفتاری، یا از دست دادن بینایی در یک چشم.

گاهی اوقات در صورتی تشخیص داده می‌شود که به دلیل دیگری آزمایش می‌کنید و پزشک آزمایش‌کننده متوجه تنگ شدن شریان‌های شما شود. این وضعیت «تنگی بدون علامت کاروتید» نامیده می‌شود.

اگر اخیراً دچار سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) شده‌اید، برای برخی از آزمایش‌های تصویربرداری مغز ارجاع داده می‌شوید. این کار به بررسی خون رسانی به مغز شما و تشخیص هرگونه تنگی در شریان کاروتید کمک می‌کند.

از چندین آزمایش تصویربرداری می‌توان برای مشاهده میزان تجمع پلاک در داخل شریان‌های کاروتید استفاده کرد.

از جمله:

• سونوگرافی دوبلکس - برای تولید تصویری از رگ‌های خونی شما و اندازه گیری جریان خون از طریق آنها از امواج صوتی استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند نشان دهد که رگ‌های خونی شما چقدر باریک هستند

• سی تی اسکن - مجموعه‌ای از اشعه ایکس در زوایای کمی متفاوت گرفته می‌شود و یک کامپیوتر تصاویر را جمع آوری می‌کند تا تصویری دقیق از داخل بدن شما ایجاد کند.

• آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA) - یک رنگ مخصوص به رگ تزریق می‌شود و یک دستگاه سی تی برای عکسبرداری با اشعه ایکس برای ساختن تصویری از شریان‌های گردن شما استفاده می‌شود.

• اسکن ام آر اِی (MRA) - از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویری از شریان‌ها و جریان خون در آنها استفاده می‌شود.

معمولاً ابتدا یک سونوگرافی انجام می‌دهید تا بررسی شود که آیا تنگی در شریان‌های شما وجود دارد یا خیر. این سونوگرافی مشخص می‌کند که آیا وضعیت شما به اندازه کافی شدید است که عمل جراحی برای شما مفید باشد.

اگر شریان‌های شما باریک شده‌اند، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری برای تأیید تشخیص داشته باشید، مانند CTA یا MRA.

درجه بندی شریان‌‌های تنگ شده

اگر آزمایش‌ها نشان دهند که شریان‌های کاروتید شما تنگ شده‌اند، شدت تنگی درجه‌بندی می‌شود تا مشخص شود که آیا به جراحی نیاز دارید یا خیر.

در بیشتر کشورها، مقیاس کارآزمایی اندارترکتومی کاروتید علامت دار آمریکای شمالی (NASCET) رایج ترین سیستم درجه بندی مورد استفاده است.

این مقیاس دارای ۳ دسته است:

• جزئی - ۰ تا ۴۹ درصد تنگ شده است

• متوسط - ۵۰ تا ۶۹ درصد تنگ شده است

• شدید - ۷۰ تا ۹۹ درصد مسدود شده است

چه زمانی جراحی توصیه می شود؟

موسسه ملی بهداشت و مراقبت عالی (NICE) بریتانیا توصیه می‌کند که افرادی که سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) داشته‌اند و تنگی متوسط یا شدید دارند باید اندارترکتومی کاروتید انجام دهند.

شما باید ظرف یک هفته پس از شروع علائم سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) مورد ارزیابی قرار بگیرید.

این عمل به طور ایده آل ظرف ۲ هفته پس از شروع علائم انجام می‌شود.

در صورت بروز علائم سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA)٬ دریافت توصیه‌های پزشکی در اسرع وقت بسیار مهم است.

اگر جراحی در اسرع وقت انجام شود، شانس بیشتری برای جلوگیری از سکته وجود دارد.

گاهی اوقات جراحی برای افرادی توصیه می‌شود که قبلاً سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) نداشته‌اند اما مشخص شده است که تنگی شدید دارند.

در مواردی که تنگی جزئی (کمتر از ۵۰ درصد) وجود دارد، جراحی توصیه نمی‌شود.

این به این دلیل است که جراحی برای افراد مبتلا به تنگی متوسط و شدید (بیش از ۵۰ درصد) سودمندتر است.

حداکثر بهره از این جراحی در کسانی است که تنگی شدید دارند (۷۰ تا ۹۹ درصد) دیده می‌شود.

اندارترکتومی کاروتید برای افرادی که شریان کاروتید آنها بطور کامل گرفته است٬ هیچ فایده‌ای ندارد.