سونوگرافی

سونوگرافی روشی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از بخشی از داخل بدن استفاده می‌کند.

سونوگرافی را می‌توان برای نظارت بر جنین، تشخیص شرایط یا بیماری‌های، یا هدایت جراح برای انجام برخی عمل‌ها مورد استفاده قرار داد.

سونوگرافی چگونه کار می‌کند؟

از دستگاه کوچکی به نام کاوشگر (پروب) سونوگرافی استفاده می‌شود که امواج صوتی با فرکانس بالا ارسال می‌کند.

شما نمی‌توانید این امواج صوتی را بشنوید، اما هنگامی که این امواج از بخش‌های مختلف بدن بازتاب می‌یابند، «پاسخ‌هایی» ایجاد می‌کنند که توسط پروب دریافت شده و به تصویر متحرک تبدیل می‌شود.

این تصویر در حالی که سونوگرافی انجام می‌شود، بر روی یک مانیتور نمایش داده می‌شود.

آماده شدن برای سونوگرافی

قبل از انجام برخی از انواع سونوگرافی‌ها، ممکن است از شما خواسته شود که دستورالعمل‌های خاصی را دنبال کنید تا کیفیت تصاویر تولید شده بهبود یابد.

برای مثال، ممکن است توصیه شود که:

• آب بنوشید و تا بعد از سونوگرافی به دستشویی نروید - این ممکن است قبل از سونوگرافی جنین درون رحم یا ناحیه لگن لازم باشد.

• چند ساعت قبل از سونوگرافی از خوردن یا نوشیدن خودداری کنید - این ممکن است قبل از سونوگرافی دستگاه گوارش، از جمله کبد و کیسه صفرا لازم باشد.

با توجه به ناحیه‌ای از بدن که بررسی می‌شود، ممکن است از شما خواسته شود تا بخشی از لباس خود را درآورید و لباس بیمارستانی بپوشید.

اگر به آرامبخشی نیاز دارید که به آرامش شما کمک کند، این دارو از طریق لوله کوچکی به دست یا بازوی شما داده می‌شود.

در برخی موارد، ممکن است قبل از سونوگرافی، ماده بی‌ضرری به نام ماده کنتراست (حاجب) به شما تزریق شود، زیرا این می‌تواند تصاویر را واضح‌تر کند.

حین سونوگرافی چه اتفاقی می‌افتد

بیشتر سونوگرافی ها بین ۱۵ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد. این سونوگرافی‌ها معمولاً در بخش رادیولوژی بیمارستان انجام می‌شود و توسط پزشک، رادیوگرافر یا سونوگرافر انجام می‌گردد.

آنها همچنین می توانند در مکان‌هایی مانند مطب‌های عمومی انجام شوند و ممکن است توسط سایر متخصصان بهداشتی مانند ماماها یا فیزیوتراپیست‌هایی که به طور ویژه در زمینه سونوگرافی آموزش دیده‌اند انجام شوند.

با توجه به اینکه کدام قسمت از بدن اسکن می‌شود و علت انجام آن، انواع مختلفی از اسکن سونوگرافی وجود دارد.

۳ نوع اصلی عبارتند از:

• سونوگرافی خارجی - پروب روی پوست حرکت می‌کند

• سونوگرافی داخلی - پروب به درون بدن وارد می‌شود

• سونوگرافی آندوسکوپی - پروب به لوله‌ای باریک و انعطاف‌پذیر (آندوسکوپ) متصل شده و به درون بدن وارد می‌شود

این تکنیک‌ها در زیر توضیح داده شده است.

اسکن سونوگرافی خارجی

سونوگرافی خارجی بیشتر برای بررسی قلب یا جنین در رحم استفاده می‌شود.

همچنین می‌توان از آن برای بررسی کبد، کلیه‌ها و سایر اعضای بدن در شکم و لگن، و همچنین سایر اعضا یا بافت‌هایی که از طریق پوست قابل ارزیابی هستند، مانند عضلات و مفاصل، استفاده کرد.

یک کاوشگر (پروب) دستی کوچک روی پوست شما قرار می‌گیرد و روی قسمتی از بدن که مورد معاینه قرار می‌گیرد حرکت می‌کند.

یک ژل لغزنده بر روی پوست شما قرار داده می‌شود تا حرکت پروب به طور روان انجام شود. این ژل همچنین باعث تماس مداوم بین پروب و پوست می‌شود.

شما نباید چیزی غیر از حسگر و ژل را روی پوست خود (که اغلب سرد است) احساس کنید.

اگر سونوگرافی شما برای بررسی رحم یا ناحیه لگن باشد، ممکن است مجبور شوید مثانه خود را پر کنید که ممکن است کمی ناراحتی ایجاد کند.

یک دستشویی نزدیک وجود خواهد داشت تا پس از اتمام سونوگرافی، مثانه خود را خالی کنید.

سونوگرافی داخلی یا ترانس واژینال

یک معاینه داخلی به پزشک این امکان را می‌دهد تا به طور دقیق‌تر داخل بدن را بررسی کند، از جمله اعضایی مانند غده پروستات، تخمدان‌ها یا رحم.

سونوگرافی «ترانس واژینال» به معنای «از طریق واژن» است. در طول این سونوگرافی، از شما خواسته می‌شود که یا به پشت دراز بکشید یا به پهلو دراز بکشید و زانوهایتان را به سمت قفسه سینه جمع کنید.

یک پروب سونوگرافی کوچک با پوشش استریل، که از انگشت عریض‌تر نیست، به آرامی به داخل واژن یا رکتوم وارد می‌شود و تصاویر به یک مانیتور منتقل می‌شود.

معاینات داخلی ممکن است کمی ناراحتی ایجاد کند، اما معمولاً دردناک نیستند و نباید مدت زمان زیادی طول بکشند.

سونوگرافی آندوسکوپی

در طول سونوگرافی آندوسکوپی، یک آندوسکوپ معمولا از طریق دهان وارد بدن می‌شود تا مناطقی مانند معده یا مری را بررسی کند.

معمولاً از شما خواسته می‌شود که به پهلو دراز بکشید و آندوسکوپ به آرامی به سمت معده‌تان هدایت می‌شود.

در یک سر آندوسکوپ چراغ و دستگاه سونوگرافی وجود دارد. پس از ورود به بدن، امواج صوتی برای ایجاد تصاویر به همان روشی که در سونوگرافی خارجی استفاده می‌شود، به کار می‌رود.

معمولاً به شما یک آرام‌بخش داده می‌شود تا آرامش خود را حفظ کنید و همچنین از اسپری بی‌حس‌کننده موضعی برای بی‌حس کردن گلو استفاده می‌شود، زیرا سونوگرافی آندوسکوپی می‌تواند ناراحت‌کننده باشد و ممکن است باعث حالت تهوع شود.

همچنین ممکن است به شما یک محافظ دهان داده شود تا در صورت گاز گرفتن آندوسکوپ، دهان شما را باز نگه دارد و از دندان‌های شما محافظت کند.

بعد از سونوگرافی

در بیشتر موارد، سونوگرافی هیچ عارضه‌ای ندارد و شما می‌توانید به زودی پس از پایان سونوگرافی به خانه بروید.

اگر از آرام‌بخش استفاده نشده باشد، می‌توانید بلافاصله رانندگی کنید، غذا بخورید، بنوشید و به فعالیت‌های عادی خود برگردید.

اگر سونوگرافی آندوسکوپی داشته‌اید و آرام‌بخش برای کمک به آرامش شما داده شده است، معمولاً توصیه می‌شود که چند ساعت در بیمارستان بمانید تا اثر دارو از بین برود.

باید ترتیب بدهید که کسی شما را از بیمارستان بردارد و برای ۲۴ ساعت آینده با شما بماند.

در این مدت نباید رانندگی کنید، الکل بنوشید یا با ماشین آلات کار کنید.

ممکن است بلافاصله پس از انجام سونوگرافی نتایج آن را به شما بگویند، اما در بیشتر موارد تصاویر باید تحلیل شوند و گزارشی به دکتر ارجاع‌دهنده شما ارسال شود.

آن‌ها نتایج را چند روز بعد یا در وقت ملاقات بعدی با شما بررسی خواهند کرد.

آیا خطرات یا عوارض جانبی وجود دارد؟

هیچ خطر شناخته شده‌ای از امواج صوتی مورد استفاده در سونوگرافی وجود ندارد. بر خلاف برخی از اسکن‌های دیگر، مانند سی تی اسکن، سونوگرافی‌ها شامل تابش اشعه نیستند.

سونوگرافی‌های خارجی و داخلی عوارض جانبی ندارند و به طور کلی بدون درد هستند، هرچند ممکن است در حین فشار دادن پروب روی پوست یا وارد کردن آن به بدن، کمی ناراحتی احساس کنید.

اگر اسکن داخلی انجام می‌دهید و به لاتکس حساسیت دارید، مهم است که به سونوگرافیست یا دکتری که اسکن را انجام می‌دهد اطلاع دهید تا بتوانند از روکش پروب بدون لاتکس استفاده کنند.

سونوگرافی‌های آندوسکوپی می‌توانند کمی ناراحت‌کننده‌تر باشند و ممکن است عوارض موقتی، مانند گلودرد یا نفخ ایجاد کنند.

همچنین خطر کوچکی برای عوارض جدی‌تر، مانند خونریزی داخلی وجود دارد.