(ADHD) درمان - اختلال نقص توجه و بیش فعالی

• بررسی اجمالی

• علائم

• علل

• تشخیص

• درمان

• زندگی با

درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) می‌تواند به تسکین علائم کمک کند و مشکل را در زندگی روزمره بسیار کمتر کند.

اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) را می‌توان با استفاده از دارو یا تراپی، یا ترکیبی از هر دو درمان کرد، اما اغلب ترکیبی از هر دو بهترین است.

توجه کنید که با توجه به محل زندگی شما و سیستم بهداشت و روان آنجا٬ درمان ممکن است کمی متفاوت باشد.

درمان معمولاً توسط یک متخصص، مانند یک متخصص اطفال یا روانپزشک ترتیب داده می‌شود، اگرچه ممکن است این وضعیت توسط پزشک عمومی نظارت شود.

دارو

پنج نوع دارو دارای مجوز برای درمان ADHD هستند:

• متیل فنیدات

• لیسدگزامفتامین

• دگزامفتامین

• اتوموکستین

• گوانفاسین

این داروها درمان دائمی برای ADHD نیستند، اما ممکن است به فردی که دچار این وضعیت است کمک کنند بهتر تمرکز کند، کمتر تکانشگر باشد، آرام‌تر شود و مهارت‌های جدید را بیاموزد و تمرین کند.

برخی از داروها را باید هر روز مصرف کرد، اما برخی را می‌توان فقط در روزهای مدرسه مصرف کرد. گاهی اوقات وقفه‌های درمانی برای ارزیابی اینکه آیا دارو هنوز مورد نیاز است یا خیر توصیه می‌شود.

اگر تا بزرگسالی مبتلا به ADHD تشخیص داده نشده‌اید، پزشک عمومی و متخصص می‌توانند در مورد داروها و درمان‌هایی که برای شما مناسب هستند صحبت کنند.

اگر برای شما یا فرزندتان یکی از این داروها تجویز می‌شود، احتمالاً ابتدا دوزهای کمی به شما داده می‌شود که ممکن است به تدریج افزایش یابد. شما یا فرزندتان باید برای معاینات منظم به پزشک عمومی مراجعه کنید تا اطمینان حاصل شود که درمان موثر است و علائم عوارض جانبی یا مشکلات بررسی شود.

مهم است که پزشک عمومی را از هر گونه عوارض جانبی مطلع کنید و اگر احساس می‌کنید باید درمان را متوقف کنید یا تغییر دهید، با آنها صحبت کنید.

متخصص شما در مورد مدت زمان مصرف درمان با شما صحبت خواهد کرد، اما در بسیاری از موارد، درمان تا زمانی که کمک می‌کند ادامه می‌یابد.

متیل فنیدیت

متیل فنیدیت رایج‌ترین داروی مورد استفاده برای ADHD است. این دارو به گروهی از داروها به نام محرک‌ها تعلق دارد که با افزایش فعالیت در مغز، به ویژه در مناطقی که در کنترل توجه و رفتار نقش دارند، کار می‌کنند.

متیل فنیدیت ممکن است به بزرگسالان، نوجوانان و کودکان بالای ۵ سال مبتلا به ADHD ارائه شود.

این دارو را می‌توان به صورت قرص‌های رهش فوری (دوزهای کوچک ۲ تا ۳ بار در روز مصرف کرد) یا به‌صورت قرص‌های با رهش اصلاح‌شده (یک بار در روز در صبح مصرف می‌شود و دوز آن در طول روز آزاد می‌شود) مصرف کرد.

عوارض جانبی رایج متیل فنیدیت عبارتند از:

• افزایش اندک فشار خون و ضربان قلب

• از دست دادن اشتها، که می‌تواند منجر به کاهش وزن یا افزایش وزن ضعیف شود

• مشکل خواب

• سردرد

• دل درد

• احساس پرخاشگری، تحریک پذیری، افسردگی، اضطراب یا تنش

لیزدگزامفتامین (ویاس)

لیزدگزامفتامین (ویاس) دارویی است که قسمت‌های خاصی از مغز را تحریک می‌کند. این دارو تمرکز را بهبود می‌بخشد، به تمرکز توجه کمک می‌کند و رفتارهای تکانشی را کاهش می‌دهد.

اگر حداقل ۶ هفته درمان با متیل فنیدات کمکی نکرده باشد، ممکن است به نوجوانان و کودکان بالای ۵ سال مبتلا به ADHD ارائه شود.

به بزرگسالان ممکن است به جای متیل فنیدات، لیزدگزامفتامین به عنوان داروی انتخاب اول ارائه شود.

لیزدگزامفتامین به شکل کپسول، یک بار در روز مصرف می‌شود.

عوارض جانبی شایع لیزدگزامفتامین عبارتند از:

• کاهش اشتها، که می‌تواند منجر به کاهش وزن یا افزایش وزن ضعیف شود

• پرخاشگری

• خواب آلودگی

• سرگیجه

• سردرد

• اسهال

• تهوع و استفراغ

دگزامفتامین

دگزامفتامین مشابه لیزدگزامفتامین است و به همان روش عمل می‌کند. ممکن است به بزرگسالان، نوجوانان و کودکان بالای ۵ سال مبتلا به ADHD ارائه شود.

دگزامفتامین معمولاً به صورت قرص ۲ تا ۴ بار در روز مصرف می‌شود، اگرچه محلول خوراکی نیز موجود است.

عوارض جانبی رایج دگزامفتامین عبارتند از:

• کاهش اشتها

• نوسانات خلقی

• تحریک و پرخاشگری

• سرگیجه

• سردرد

• اسهال

• تهوع و استفراغ

اتوموکستین

اتوموکستین با سایر داروهای ADHD متفاوت عمل می‌کند.

این دارو یک مهارکننده انتخابی بازجذب نورآدرنالین (SNRI) است، به این معنی که مقدار یک ماده شیمیایی در مغز به نام نورآدرنالین را افزایش می‌دهد.

این ماده شیمیایی پیام‌هایی را بین سلول‌های مغز ارسال می‌کند و افزایش آن می‌تواند به تمرکز و کنترل تکانه‌ها کمک کند.

در صورت عدم امکان استفاده از متیل فنیدیت یا لیزدگزامفتامین، ممکن است آتوموکستین به بزرگسالان، نوجوانان و کودکان بالای ۵ سال ارائه شود. همچنین در صورت تایید علائم ADHD، برای بزرگسالان مجاز است.

اتوموکستین به شکل کپسول، معمولا یک یا دو بار در روز مصرف می‌شود.

عوارض جانبی رایج اتوموکستین عبارتند از:

• افزایش اندک فشار خون و ضربان قلب

• تهوع و استفراغ

• دل درد

• مشکل خواب

• سرگیجه

• سردرد

• تحریک پذیری

اتوموکستین همچنین با برخی از عوارض جانبی جدی‌تری مرتبط است که باید مراقب آنها بود، از جمله افکار خودکشی و آسیب کبدی.

اگر شما یا بچه شما در حین مصرف این دارو احساس افسردگی یا خودکشی کردید، با پزشک خود صحبت کنید.

گوانفاسین

گوانفاسین در بخشی از مغز برای بهبود توجه عمل می‌کند و همچنین فشار خون را کاهش می‌دهد.

اگر امکان استفاده از متیل فنیدات یا لیزدگزامفتامین وجود نداشته باشد، ممکن است به نوجوانان و کودکان بالای ۵ سال پیشنهاد شود. گوانفاسین نباید به بزرگسالان مبتلا به ADHD ارائه شود.

گوانفاسین معمولاً به صورت قرص یک بار در روز، صبح یا عصر مصرف می‌شود.

عوارض جانبی رایج عبارتند از:

• خستگی 

• سردرد

• درد شکم

• دهان خشک

تراپی

علاوه بر مصرف دارو، تراپی‌های مختلف می‌تواند در درمان ADHD در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مفید باشد. تراپی همچنین در درمان مشکلات اضافی، مانند اختلالات رفتاری یا اضطراب، که ممکن است با ADHD ظاهر شود، موثر است.

در اینجا برخی از تراپی‌هایی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرند، آورده شده است.

آموزش روانی

آموزش روانی به این معنی است که شما یا فرزندتان تشویق خواهید شد تا در مورد ADHD و اثرات آن صحبت کنید. این می‌تواند به کودکان، نوجوانان و بزرگسالان کمک کند تا تشخیص ADHD را درک کنند و به شما کمک کند تا با این وضعیت کنار بیایید و زندگی کنید.

رفتار درمانی

رفتار درمانی از مراقبان کودکان مبتلا به ADHD حمایت می‌کند و ممکن است شامل معلمان و والدین باشد. رفتار درمانی معمولاً شامل مدیریت رفتار است که از سیستم پاداش برای تشویق بچه شما به کنترل ADHD استفاده می‌کند.

اگر بچه شما ADHD دارد، می‌توانید انواع رفتاری را که می‌خواهید تشویق کنید، مانند نشستن سر میز برای غذا خوردن، شناسایی کنید. سپس به فرزندتان نوعی پاداش کوچک برای رفتار خوب داده می‌شود.

برای معلمان، مدیریت رفتار شامل یادگیری نحوه برنامه‌ریزی و ساختار فعالیت‌ها و تشویق کودکان برای پیشرفت حتی به میزان بسیار کم است.

برنامه‌های آموزشی و تربیتی والدین

اگر فرزندتان ADHD دارد، برنامه‌های آموزشی ویژه والدین می‌تواند به شما کمک کند تا روش‌های خاص صحبت کردن با فرزندتان را بیاموزید و برای بهبود توجه و رفتار با او بازی کنید.

همچنین ممکن است قبل از تشخیص رسمی ADHD فرزندتان، آموزش والدین به شما پیشنهاد شود.

این برنامه‌ها معمولاً در گروه‌های حدوداً ۱۰ تا ۱۲ نفره از والدین تنظیم می‌شوند. یک برنامه معمولاً شامل ۱۰ تا ۱۶ جلسه است که هر جلسه حداکثر ۲ ساعت طول می‌کشد.

پیشنهاد برنامه آموزش و پرورش والدین به این معنی نیست که شما والدین بدی بوده‌اید. هدف آن آموزش مدیریت رفتار به والدین و مراقبان و در عین حال افزایش اعتماد به نفس شما در توانایی خود برای کمک به فرزندتان و بهبود رابطه شماست.

آموزش مهارت‌های اجتماعی

آموزش مهارت‌های اجتماعی شامل مشارکت بچه شما در موقعیت‌های نقش آفرینی است و هدف آن این است که به او بیاموزد چگونه در موقعیت‌های اجتماعی رفتار کند و اینکه یاد بگیرد که چگونه رفتارش بر دیگران تأثیر می‌گذارد.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

درمان شناختی رفتاری (CBT) یک روش گفتار درمانی است که می‌تواند با تغییر طرز فکر و رفتارتان به شما در مدیریت مشکلات‌تان کمک کند. یک درمانگر سعی می‌کند نحوه احساس شما یا فرزندتان نسبت به یک موقعیت را تغییر دهد، که به نوبه خود می‌تواند به طور بالقوه رفتار آنها را تغییر دهد.

درمان شناختی رفتاری (CBT) را می‌توان با یک درمانگر به صورت فردی یا گروهی انجام داد.

سایر درمان‌های ممکن

راه‌های دیگری برای درمان ADHD وجود دارد که برخی از افراد مبتلا به آن مفید هستند، مانند حذف برخی غذاها و مصرف مکمل‌ها. با این حال، هیچ مدرک محکمی برای این کار وجود ندارد، و نباید بدون توصیه پزشکی اقدام به انجام آنها کرد.

رژیم غذایی

افرادی که دچار ADHD هستند٬ باید یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشند. قبل از مشورت با پزشک، غذاها را قطع نکنید.

برخی از افراد ممکن است متوجه ارتباط بین انواع غذا و بدتر شدن علائم ADHD شوند. اگر اینطور است، یادداشتی از آنچه می‌خورید و می‌نوشید و رفتارهای بعدی را یادداشت کنید. در مورد این موضوع با یک پزشک عمومی صحبت کنید، که ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد.

مکمل

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌های اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ ممکن است برای افراد مبتلا به ADHD مفید باشد، اگر چه شواهدی که از این موضوع حمایت می‌کنند بسیار محدود است.

توصیه می‌شود قبل از استفاده از مکمل‌ها با پزشک عمومی صحبت کنید، زیرا برخی از آنها می‌توانند به طور غیرقابل پیش‌بینی با دارو واکنش نشان دهند یا اثربخشی آن را کاهش دهند.

همچنین باید به یاد داشته باشید که برخی از مکمل‌ها را نباید طولانی مدت مصرف کرد، زیرا می‌توانند به سطوح خطرناکی در بدن شما برسند.

نکاتی برای والدین

اگر والدین کودک مبتلا به ADHD هستید:

• مطمئن شوید که پزشک عمومی یا متخصص به شما کمک می‌کند تا تفاوت بین ADHD و هر مشکل دیگری که ممکن است فرزندتان داشته باشد را درک کنید

• به این فکر کنید که چه کسی باید در مورد ADHD بچه شما بداند، مانند مدرسه یا مهد کودک

• درباره‌ی عوارض جانبی هر دارویی که بچه شما مصرف می‌کند و آنچه باید مراقب آن باشید اطلاعات کسب کنید

• آشنایی با افراد در گروه‌های حمایتی محلی می‌تواند از احساس انزوا جلوگیری کند و به شما کمک کند تا با آن کنار بیایید

درباره زندگی با ADHD بیشتر بخوانید